beschikbaar	onbeschikbaar	gedachten
Pieter Boskma	H.H. ter Balkt
Ruben van Gogh	J. Bernlef
Erik Jan Harmens	Mark Boog
Ingmar Heytze	Remco Campert
Arnold Jansen op de Haar	J.A. Deelder
Ilja Leonid Pfeijffer	Bart FM Droog
Cees van der Pluijm	Piet Gerbrandy
Olaf Risee	Wouter Godijn
Simon Vinkenoog	Gerrit Komrij
Menno Wigman	Rutger Kopland
Driek van Wissen	Hanz Mirck
	Tonnus Oosterhoff
	Huub Oosterhuis
	Diana Ozon
	Jean Pierre Rawie
	Mustafa Stitou
	Ivo de Wijs

GEDACHTEN OVER DE IDEALE DICHTER DES VADERLANDS 2005-2009

Gedachten kunnen met deze e-maillink verstuurd worden.

2-9-2004, het medium Mireille: In de ingewanden van een vers geslachte offerkat lees ik dat Sinterklaas, net als in 2000, weer de meeste stemmen gaat krijgen.

terug naar boven

---

31-8-2004, Olaf Risee: Ik vind het promoten van poëzie de belangrijkste taak van de Dichter des Vaders. Het poppetje – nu Simon Vinkenoog dus – is slechts een middel, niet het doel. Veruit de meeste Nederlanders zijn niet of nauwelijks actief bezig met poëzie en zullen derhalve ook de bijbehorende poëten niet of nauwelijks kennen. Illustratief hiervoor is een korte reportage van het RTL-4 Nieuws waarin vier op straat geïnterviewde Nederlanders zeiden van poëzie te houden maar uiteindelijk geen van allen ook maar één dichter bij naam konden noemen. De vraag wie Dichter des Vaderlands moet worden, lijkt derhalve eigenlijk alleen interessant te zijn voor mensen die wèl al actief met poëzie bezig zijn en voor wie poëziepromotie dus niet in eerste instantie noodzakelijk is.

Ik heb in de vorige verkiezingsperiode vaak het 'argument' gehoord dat de nieuwe Dichter des Vaderlands een bekend dichter zou moeten zijn en bovendien op leeftijd. Dit uitgangspunt is verkeerd. Ten eerste is dichterlijke bekendheid een buitengewoon relatief begrip, zoals genoemde reportage duidelijk maakt. Ten tweede zou de leeftijd van de Dichter des Vaderlands niet ter zake moeten doen. Het bedrijfsleven weet bij uitstek wat promotie is en hoewel 'bedrijfsleven' in sommige culturele kringen nog altijd als een vies woord wordt beschouwd, zou er met betrekking tot de poëziepromotie een hoop van kunnen worden geleerd. Een goede en op lange termijn effectieve promotie richt zich op jongeren, omdat jongeren nu eenmaal de toekomst hebben. Ik stel mij voor, zonder enige moeite overigens, dat de gemiddelde jongere, laat ik zeggen tussen de 15 en 30 jaar, zich meer aangesproken zal weten door een Ingmar Heytze, een Hagar Peeters of een Ruben van Gogh, dan door een hippie die nog altijd zwelgt in verloren idealen uit de jaren ‘60.

Alle moeite die de culturele sector zich door de tijd heen getroost heeft om de kunst aan de 'gewone' man en vrouw te brengen, is steeds mislukt, eenvoudigweg door niet vanuit de 'doelgroep' te denken, maar vanuit het overbekende spreekwoordelijke ivoren torentje waar Elsevier-abonnees elkaar bijpraten over boeken die ze nooit gelezen hebben. Het is natuurlijk een illusie te denken dat er ooit een tijd zal komen dat miljoenen Nederlanders poëzie zullen gaan waarderen. Veel mensen kiezen al dan niet bewust voor een leven zonder gedichten, en dat is prima. Het is evenwel de heilige plicht van de Dichter des Vaderlands om zoveel mogelijk deuren en deurtjes open te zetten en eventuele drempels weg te trappen, zodat wie dat wil gemakkelijk toegang kan krijgen tot de poëzie. En met 'gemakkelijk'bedoel ik niet het populisme waaraan Gerrit Komrij zich veelvuldig bezondigd heeft. Zoals Michaël Zeeman het nog onlangs zo mooi verwoordde in de Volkskrant: "Komrij heeft die (het ambt van Dichter des Vaderlands – OR) vakkundig uitgehold en vervolgens opgevuld met precies dat type gedichten dat de slome Hollandse bourgeoisie verwacht en verdraagt, dommige rijmpjes met een ondertoon van moralisme." Ik geloof niet in poëziepromotie die per definitie alles mooi, lief, leuk en aardig verklaart, maar in poëziepromotie die uitdaagt, aanzet tot wat dan ook, en bovenal prikkelt. Ik geloof in een Dichter des Vaderlands die wat slecht is slecht noemt en wat goed is goed, zodat anderen daar weer tegen kunnen ageren. Polemiek houdt de kunst en dus ook de poëzie levend.

Kortom, gekozen worden tot Dichter des Vaderlands moet géén klopje op de schouders voor bewezen diensten zijn (daarvoor zijn er oeuvreprijzen in het leven geroepen), maar een schop onder de poëtische Nederlandse bips. De leeftijd, bekendheid en het aantal gepubliceerde bundels van de Dichter des Vaderlands doen hierbij volstrekt niet ter zake. Het enige dat ter zake doet is de promotie van de poëzie, en voor dat doel dient het meest geschikte (lees: aansprekende) mannetje of vrouwtje gevonden te worden.

re: 31-8-2004, Bart FM Droog: Hoewel ik je gedachten tot op bepaalde hoogte kan volgen, wil ik je er toch op wijzen dat zowel Komrij als Vinkenoog de functie prima invulde/invult. Zeker inzake poëzie-promotie, volgens jou - en daar volg ik je in - de belangrijkste taak van een Dideva.

Maar je argumenten over 'jong' vind ik gezocht, zeker in deze rap verouderende samenleving. Ook zou een 'jonge' Dichter des Vaderlands vreemd afsteken bij de Poets Laureates van andere landen, die vrijwel altijd dames en heren van middelbare leeftijd of ouder zijn. Stel dat er een 'jonge' Dideva verkozen, dan wacht hem/haar de haat, nijd en afgunst van het oudere dichtersvolk, dat traditioneel zeer kleingeestig van aard is - en terecht. :)

terug naar boven

---

30-8-2004, Petra Else Jekel: In het kader van de Dichters des Vaderlandsverkiezingen en de 'gedachten' die daar over 'bepaald' zullen worden of zoiets, ben ik ook wel benieuwd naar de m/v verhouding van de tot nu toe voorgestelde kandidaten, die waarschijnlijk weinig verrassend zal zijn.

re: 30-8-2004, Bart FM Droog: Tot dusverre zijn 32 'gedachtenbepaaldichters' voorgesteld, waarvan 26 man en 6 vrouw. De geheime selectiecommissie lijkt uit vrouwenhaters te bestaan. Een kwart van de tot dusverre voorgestelden heeft trouwens absoluut geen trek in het Dichter des Vaderlandsschap.

re: 30-8-2004, Liesbeth van Dalsum: Waarom ontbreken populaire dichters als Neeltje Maria Min, Tjitske Jansen, Judith Herzberg, Patty Scholten en niet te vergeten de dementerende Nel Benschop in dat gedachtenbepaaldichtersoverzicht? Gerard Reve is als dementerende zeer mediageniek, dus waarom wordt zij niet opgevoerd?

re, 30-8-2004, Petra Else Jekel: Of Fleur Bourgonje. Hanny Michaelis en Ellen Warmond, 'Grand Old Ladies' in de poëzie van de Nederlandse moedertaal, zullen het wegens hun hoge leeftijd misschien niet meer willen accepteren. Of Eva Gerlach, Margreet Schouwenaar, Anneke Brassinga, Maria Van Daalen: toch degelijke en bekende dichters. Of Anton Ent in de gedaante van Marieke Jonkman (lijkt me boeiend als die zich over landszaken uit zou spreken, al weet ik niet zeker of dit 'schrijversduo' nog actief is). Jana Beránova, Albertina Soepboer of Rozalie Hirs, die een heel eigen klankkleur (uit respectievelijk Tsjechië, Friesland en de hedendaagse muziek) aan het Dichter des Moederlandschap zouden kunnen geven.

Maria Barnas, wiens subtiele gevoeligheid of Carla Bogaards, wiens nuchtere duidelijkheid de landszaken in een heel eigen licht zouden kunnen zetten. Of Liesbeth van Dalsum zelf, die tenslotte, vanwege haar vele zakelijke reizen, goed op de hoogte is van wat er zoal in het land speelt. Niet om kort-door-de-bochterig te doen over elk van deze dichters, of te beweren dat zij geen bezwaren (die goed indenkbaar zijn) zouden hebben tegen uitverkiezing, maar om aan te geven dat het helemaal niet zo moeilijk is om een aantal ervaren, interessante, goed gelezen, bekende, of hoe dan ook: vrouwen die hun gedichten publiceren uit het blote hoofd te bedenken, die net zo prima de gedachten van de NRC-lezers kunnen bepalen als hun mannelijke collega's.

Wanneer er vanaf nu alleen nog vrouwen aan bod zouden komen in de beruchte NRC-rubriek, zal de stand aan het eind van het jaar op éénderde staat tot tweederde uitkomen. Mijn telervaring in inhoudsopgaven van bloemlezingen van hedendaagse dichters (soms is dat het enige dat ik met die boeken doe: ik lees ze niet, ik tel ze uit en leg ze dan snel weer weg voordat het braaksel mijn mond bereikt) komt vaak op dezelfde getalsverhouding uit, en dan mag je nog in je handjes klappen. Het getuigt wat mij betreft van een intense luiheid om zich gedachteloos (sic!) aan te sluiten bij de schandalige traditie van minder dan een derde deel vrouw.

Laat duidelijk zijn dat ik denk dat het onwaarschijnlijk is dat het NRC vanaf nu alleen nog maar vrouwelijke dichters in de 'gedachtenbepaalrubriek' zal plaatsen. Toch ga ik er van uit dat geen sprake is van kwade opzet, maar
veeleer van het onkritisch volgen van het misverstand waar wij allemaal (man én vrouw) meer of minder door de heersende cultuur gedwongen van zijn doordrongen: minder vrouwen maken minder universele, interessante en/of noemenswaardige poëzie.

terug naar boven

---

3-3-2004, Arnold Jansen op de Haar: Zelf heb ik bij jullie verkiezing gestemd op Remco Campert. Ik vond Gerrit Komrij meer een goede aanjager van poëzie dan een goed dichter. Net zoals ik vind dat Simon Vinkenoog meer een 'enthousiasmeur' is dan een briljant dichter.

Dat is een beetje het dilemma: stem je bij een verkiezing op iemand die overal te pas en te onpas zijn mening komt geven (en die het ook nog wil worden), of stem je gewoon op de beste dichter? Ik kies voor het laatste. Dus kies ik voor Campert. (Mag hij daarna opnieuw zeggen dat hij niet wil. Of zich bedenken.)

Gezien zijn columns en gedichten kan hij bovendien ook nog wel iets zeggen over de actualiteit. Dat hij zelf niet wil, vind ik bijzaak. Gewoon met heel veel stemmen over de streep trekken, die man.

Een verkiezing voor Dichter des Vaderlands dient helemaal open en vrij te zijn. Stemmen op wie je de beste dichter vindt. Iedereen moet op iedereen kunnen stemmen. Geen campagnes, geen verklaringen of je wel of niet beschikbaar bent, geen duo's, geen stemsuggesties door kranten. Kortom kiezen voor een echte dichter. 'Voor een stem dwars door puinstof heen.'

erug naar boven

---

27-2-2004, Willem Groenewegen: Een Dichter des Vaderlands is pas waarlijk een Dichter des Vaderlands wanneer benoemd door het parlement. Zo geschiedt het in de landen waar de term vandaan komt. Het heeft ook het grote voordeel dat er geen gekissebis is tussen allerlei instanties als er eens een Dideva tussentijds wegvalt. Dan komt gewoon de betreffende parlementaire commissie vroegtijdig bijeen om een vervanger aan te wijzen. Dus ik roep het Nederlandse parlement op de verkiezing over te nemen.

27-2-2004, Diana Ozon: De leeftijd moet rijp genoeg zijn.

27-2-2004, Bart FM Droog: In mijn ogen moet een Dichter des Vaderlands een dichter (m/v) met een behoorlijke staat van dienst zijn. Bereid de pers vaak en enthousiasmerend te woord te staan. Bereid om vaak publiekelijk op te treden, als ambassadeur voor en gezicht van de Nederlandse poëzie. In de c.v. van de komende Dideva moet ook het samenstellen van bloemlezingen staan - teken voor een bredere interesse dan enkel in zichzelf. Kennis van vreemde talen strekt ook tot aanbeveling, net als een bekendheid van 1000 of meer op de schaal van Google.

Het kunnen fabriceren van gelegenheidsgedichten (het kunnen werken met deadlines) en het bezit van een olifantenhuid (om de te verwachten kritiek te kunnen weerstaan) zijn natuurlijk bovenal vereist.