LIESBETH VAN DALSUM SPREEKT GERRIT KOMRIJ

Oliveira do Hospital - Onze trouwe lezers zal het niet ontgaan zijn dat onze sterverslaggeefster Liesbeth van Dalsum de laatste dagen afwezig was. Ze zat namelijk in Portugal, waar ze onze medewerker Gerrit Komrij interviewde.

Liesbeth van Dalsum: 'Lieve Gerrit. Hoe hebben jij en je levensgezel Charles de branden doorstaan? Liepen jullie gevaar?'
Gerrit Komrij: 'De branden hebben zich uitsluitend afgespeeld in het uitzicht en bereikten onze stulp niet. Het brandt hier trouwens ieder jaar.'
Van Dalsum: 'De mensen die wel getroffen zijn, krijgen die op een of andere manier compensatie van de Portugese overheid?'
Komrij: 'Ik geloof niet dat de Portugese overheid zich erg veel gelegen laat liggen aan het lot van de getroffenen en al helemaal niet aan dat van de arme boeren en dorpsbewoners, die de ergste getroffenen zijn. Misschien snotteren de politici dit jaar een maandje langer, omdat er aanstaande oktober gemeenteraadsverkiezingen zijn.'

EENDAGSVLIEGEN, DAGBOEK VAN EEN LEZER

Van Dalsum: 'Overmorgen verschijnt Eendagsvliegen, dagboek van een lezer. Een persbericht zegt daarover: 'Vanaf het moment dat hij kon schrijven heeft Gerrit Komrij dagboek gehouden. Hij noteerde daarin intieme voorvallen, scherpe observaties, leesverslagen en, toen hij zich eenmaal als schrijver had gemanifesteerd, vileine grappen over de literaire wereld. Eendagsvliegen is een unieke blik in de wereld van de schrijver, lezer, publieke persoon én het individu Gerrit Komrij.'

Betekent dit dat dit boek een soortement samenvatting is van alles wat je hebt meegemaakt van pakweg je zesde tot onlangs? Dus met uitgebreide vakantie-perikelen, onthutsende lekke band-ervaringen uit je jeugd en beslommeringen bij de bakker? Of is het meer toegespitst op je literaire wederwaardigheden?'

Komrij: 'Ik weet niet waar de tekst van dat persbericht vandaan komt. Het boek bevat louter papieren herinneringen: boeken die me bezighouden, dichtregels die me te binnen schieten, citaten die ik kan gebruiken. Het is een leesdagboek en wat de Engelsen een commonplace-book noemen, een genre dat in Nederland eigenlijk nooit heeft bestaan. Literatuur in rauwe, ongebakken vorm. Landkaart van de hersens. Al staat er geen woord over collega's in, tussen de regels vertel je op die manier toch meer over je zelf dan je lief is. Daarom zou ik liever dat er een dag voor uitlevering aan de boekhandel brand in het Centraal Boekhuis zou uitbreken - zodat het boek wel heeft bestaan maar niet kan worden gelezen. Ik bid innig.'

DE TV-DOCUMENTAIRE

Van Dalsum: 'Onno Blom interviewde je eerder uitgebreid voor Radio 747. Wat wordt het grote verschil tussen dat lange radio-interview en de tv-documentaire die hij en Jan Louter maakten en die overmorgen in première gaat? Kijk, dat er verschil is omdat je nu niet alleen te horen maar ook te zien bent is me duidelijk. Maar krijgt een Komrij-fan in deze tv-documentaire spectaculaire inzichten in het wezen Komrij? Kortom: waarom moeten we gaan kijken?'
Komrij: 'Volgens de paar mensen die de film nu hebben gezien en op wier oordeel ik vertrouw hebben Jan Louter en Onno Blom een documentaire gemaakt die zich heel toegewijd beperkt tot het woord en de poëzie, iets wat je op de tv dus nooit ziet. Voor de rest moet je niet uitgerekend mij om een oordeel vragen: ik moet bij zoiets naar mijn eigen kop kijken en dat is al erg genoeg.'

DIEREN

Van Dalsum: 'Iets heel anders. Is de hond waarmee je op deze foto staat jouw hond of een Portugese zwerfhond die bij het nemen van de foto plots op je schoot sprong waardoor je toch wel iets verward in de lens bent gaan kijken? En als het je hond is, wat is zijn of haar naam, wat is het ras en wat voor eten krijgt het beest? En mocht het je hond zijn: heb je nog meer huisdieren? Zo ja - hoe heten ze en waarom?'

Gerrit Komrij en Mbeki © Melle van Essen, 2005

Komrij: 'Het is een van mijn honden en de naam is Mbeki, geheten naar de president van Zuid-Afrika. Hij is overigens een teefje en ook een beetje joods. Ze krijgt rijst en alles wat er van het bord valt. Een andere hond heet Skunky, dat is een halve vos en een geile zigeuner. En dan is er nog de oude trouwe Julius, een pantserkruiser, genoemd naar de chirurg van Harry Mulisch. Allemaal aanlopers, allemaal zwerfhonden. Voorts: zwerfkatten.'

POËZIEWEBLOGS EN -SITES

Van Dalsum: 'Het is geen nieuw verschijnsel, maar het is de laatste jaren wel explosief toegenomen: het webloggen. Een welingelichte bron heeft me verteld dat je met enige regelmaat sommige poëzieweblogs bezoekt.'
Komrij: 'Grappig dat bezoek zo nauwlettend wordt bijgehouden. Het is of je je verschuilt achter een pilaar bij de boekhandel om te loeren wie er een bundel van je stapeltje pakt.'
Van Dalsum: 'Welke poëziesites en -weblogs bezoek je zoal en waarom?'
Komrij: 'Een paar poëziesites, vooral als ze nieuwtjes en roddel bevatten, zijn opgenomen in mijn dagelijkse geautomatiseerde en handmatige rondes. Samen met kranten, persbureaus, tijdschriften, nieuwsportalen enz. Ik heb een nymfomane behoefte aan nieuws. Ik ben een roddeljunk. Ik wil alles het eerste weten. Ik ben de hele dag een nieuwsgierig Aagje, enzovoort. enzovoort. Zo goed?'
Van Dalsum: 'Ja, dolletjes! En wat vind je van de discussies op poëzieweblogs?'
Komrij: 'De discussies komen vaak neer op het uitvinden van het wiel of op ontstellend geouwehoer, maar ook daarop ben ik verzot. Zonder enige kennis van zaken de wijsneus uithangen, heerlijk.'
Van Dalsum: 'Bestaat de kans dat je je als actief weblogger gaat ontpoppen?'
Komrij: 'Actief weblogger? Het lijkt me een luxe van jewelste. Ik heb elke cent nodig die de pen me oplevert, dus liever papier.'
Van Dalsum: 'En wat zijn je favoriete sites?'
Komrij: 'Wat mijn favoriete literaire sites betreft, ik ben de trouweloosheid zelf. De ene dag hang ik verliefd bij iemand rond, wel honderd keer, de andere dag ben ik spoorloos verdwenen en weer elders te vinden. Ik ben doorgaans snel uitgekeken, en als iemand zijn site niet elke dag minstens twee keer ververst, tabee.'
Van Dalsum: 'Dat heet tegenwoordig: toedeledokie', maar dit terzijde. En zo komen we logischerwijze op:

HET DICHTER DES VADERLANDSSCHAP

Je bent nu alweer geruime tijd Dichter des Vaderlands af. Wat beschouw je als je hoogte- en wat als je dieptepunt van die periode?'
Komrij: 'Hoogtepunt: het afscheid. Dieptepunt: de aanvaarding.'
Van Dalsum: 'Waarmee we dit onderwerp uitvoerig behandeld hebben. Door naar de

POËZIEREEKSEN

Als Dichter des Vaderlands ben je in 2002 de Sandwich-reeks begonnen. Sedertdien is de Windroosreeks nieuw leven ingeblazen, in 2006 komt daar dan de Contrabas-reeks bij - kortom: hoeveel poëziereeksen kan een land verdragen?'
Komrij: 'Net zoveel reeksen als er interessante dichters zijn.'
Van Dalsum: 'Voor de Bezige Bij ga je de Parnassus-reeks (klassieke dichters) redigeren. Maar Uitgeverij P heeft een gelijknamige reeks. Wat nu?'
Komrij: 'Ik denk dat je, als je goed zoekt, in alle perioden en in elk land wel een reeks zou kunnen vinden die Parnassus heet. De naam is simpel, ondubbelzinnig, verdraagzaam. Er bestaat alleen verschil tussen een slapende Parnassus en een actieve Parnassus.'

HET GEBREK VAN KOMRIJ EN DE DIKKE KOMRIJ

Van Dalsum: 'De nieuwe Windroosreeksredacteur Henk van Zuiden is op zijn site een online bloemlezing begonnen, getiteld 'Het gebrek van Komrij', waarin hij gedichten van dichters die niet in de Dikke Komrij vertegenwoordigd zijn, etaleert. Zitten daar nog dichters tussen waarvan je nu denkt: 'ach, die had ik toch eigenlijk ook wel een plaatsje kunnen geven'? En zo ja: wie?'
Komrij: 'Ja, Jules de Corte en Theo Joekes! Blinde, lamme wonderdichters. En wat te zeggen van Dirk Kroon, Jan F. de Zanger en de reli-slijmbal Huub Oosterhuis? Die waren al een lachspiegel voor me toen ik twintig was. Ze zouden zeker een plaatsje verdienen in de bloemlezing van G. Alzheimer.'
Van Dalsum: 'Ah! Een nieuw pseudoniem! Wat vind je eigenlijk van Van Zuidens project?'
Komrij: 'Het is vanzelfsprekend een prachtproject.'
Van Dalsum: 'Een vraagje over de Dikke Komrij: is de editie uit 2004 definitief de laatste door jou herziene editie of zou het kunnen zijn dat je over een jaar of zeven, acht toch weer een herziene editie uitbrengt?'
Komrij: 'Alles kan. Niets is definitief, behalve de kist.'

HET LITERAIRE KLIMAAT

Van Dalsum: 'Bijna tot slot: hoe bezie je het huidige literaire klimaat in Nederland en Vlaanderen? Op welke gebieden gaat het goed en waar kan het beter?'
Komrij: 'Roddel en nieuwtjes en non-nieuwtjes genoeg, gepalaver en monologen, maar dat maakt nog geen klimaat. Er bestaat geen literair klimaat in Nederland en Vlaanderen waar je ook maar enigszins van zou kunnen opkijken. Men sukkelt op alle gebieden voort.'

TV3

Komrij: 'Tot slot, Liesbeth, ongevraagd nog even over een zaak die gisteren op De Contrabas aan de orde werd gesteld, met betrekking tot het televisieprogramma TV3:

Als je een standpunt naar voren brengt dat gevaarlijk is loop je gevaar. Daarna moet de discussie over het standpunt gaan, niet over het feit of je al of niet voldoende door de gemeenschap wordt beveiligd. Dat wilde ik zeggen, of zo ongeveer. Ik geloof niet dat het er helemaal uitkwam. Ik was daar omdat ik iets mocht zeggen over Poetry International en over een kinderboek dat ik had geschreven, maar de presentatoren hadden er geen tijd voor. Ze leken in andere dingen geïnteresseerd.'

(Rottend Staal, 6-9-2005)