LEENRECHT, LEENGUNST, LEENGRIL

Open brief aan de heer Paul van Grembergen, Vlaams minister van Cultuur, afkomstig van Vlaamse en Nederlandse auteurs, jeugdauteurs, vertalers, illustratoren en uitgevers.

12 januari 2003

Geachte heer,

Op de jongste boekenbeurs kondigde u met trots de leensubsidie aan. Wij begrijpen ten zeerste dat het hier om een leensubsidie gaat, een soort overgang naar of tussenoplossing voor het leenrecht waarbij elke auteur geld krijgt elke keer dat van hem een boek ontleend wordt. Maar zelfs als het om een voorlopige regeling gaat, wensen wij duidelijkheid en respect voor elke auteur, hoe weinig of veel gelezen hij of zij ook is, en dat is tot op heden niet het geval. Er is veeleer sprake van regelrecht amateurisme, zoals uit volgende voorbeelden blijkt.

1) Geen enkele auteur is door een Vlaamse instantie ingelicht over het bestaan van een leensubsidie en de mogelijkheid om die aan te vragen. Een advertentie in de dagbladen en/of een mailing via het Vlaamse Fonds voor de Letteren (dat er toch is voor het heil van de auteurs) lijkt ons op zijn plaats, zeker als we ineens via het Nederlands Fonds voor de Letteren moeten vernemen dat de deadline 31 januari 2003 bedraagt.

2) In de reglementen staat dat subsidies kleiner dan 500 euro niet worden uitbetaald om praktische redenen. Dit vinden wij onaanvaardbaar. Elke auteur moet elke euro krijgen die hem toekomt. Net de weinig gelezen auteur heeft nood aan het kleinste bedrag. In een antwoord op een vroegere opmerking daarover, liet uw kabinetsmedewerker Dorian van den Brempt weten dat ‘door een ondergrens te bepalen, vermijden we dat we het leger weinig gelezen Vlaamse auteurs futiele bedragen moeten uitkeren.’ Deze uitspraak vinden wij denigrerend en onwaardig voor een kabinetsmedewerker aan het minsiterie van cultuur.

3) Ook de opmerking van Bart Caron, een andere medewerker van uw kabinet, vinden wij ongepast en wel zeer eigenaardig. In een schriftelijke reactie antwoordde hij op 9 januari 2003: ‘Zonder vooruit te lopen op beslissingen, wil ik u laten weten dat wij wel oor hebben voor uw opmerkingen. Misschien kunnen wij dat minimumbedrag laten zakken tot 250?Of zelfs 125? Het moet wel de “moeite” zijn in verhouding tot de administratieve verwerkingstijd.’ Is het de bedoeling dat wij nu met u gaan ‘marchanderen’, alsof de leensubsidie een tweedehandsauto of een oude melkkoe is die uit de hand wordt verkocht? Het reglement lijkt ons dus wel erg soepel en zomaar uit de mouw geschud, wat bij ons vragen doet rijzen over de rechtszekerheid ervan. En wat wordt er bedoeld met ‘de moeite moet in verhouding zijn tot de administratieve verwerkingstijd’? Als wij morgen 125 euro belasting of boete moeten betalen, mogen wij dan ook bepalen dat de administratieve verwerkingstijd daarvan onze scheppende werkzaamheden verhindert en dat we daarom helaas niet kunnen betalen? Dat is onzin. In uw toespraak op de boekenbeurs zei u zelf: “Het is mijn mening dat een auteur recht heeft op een billijke vergoeding voor elk gebruik van zijn werk dat het resultaat is van zijn creativiteit.” Wij nemen daarom geen genoegen met administratieve excuses of onwil van het kabinet, maar eisen voor elke auteur het leengeld waar hij recht op heeft.

4) Het reglement bepaalt ook dat boeken die minder dan 48 bladzijden tellen niet in aanmerking komen voor een leensubsidie. Daarmee worden meteen de meeste dichtbundels en vele kinderboeken uitgesloten. Om praktische redenen? Ook hier vinden wij dat vele auteurs en illustratoren onrecht wordt aangedaan.

5) Aan de berekening van de leensubsidie zoals beschreven in de reglementen krijgen wij kop noch staart. Zoals het er nu staat, lijkt het ons dat wie veel boeken geschreven heeft, veel geld krijgt en wie weinig boeken geschreven heeft weinig geld krijgt. Dat heeft toch niets meer met het lenen van boeken te maken. Bovendien kan op dit ogenblik elke bibliotheek met een druk op de knop een lijstje tevoorschijn toveren met het aantal ontleningen per titel per jaar. Zonder veel administratieve moeilijkheden of praktische bezwaren.

6) Daarnaast laat het reglement lezen dat de gegevens met betrekking tot de registratie van de boeken uitsluitend in stedelijke bibliotheken wordt verzameld (de hoofdstedelijke bibliotheken Brussel, en verder Gent, Antwerpen, Brugge, Kortrijk, Hasselt, Turnhout, Mechelen, St.-Niklaas, Aarschot, St.-Truiden, Aalst en Leuven), alsof landelijker gelegen bibliotheken niet minstens even belangrijk kunnen zijn.

7) We vinden het onjuist dat wie leensubsidies wil krijgen, zich akkoord moet verklaren met een reglement dat met haken en ogen aaneenhangt. Een auteur hoeft enkel zijn lijst van boeken in te dienen en heeft dan recht op het leengeld dat hem toekomt, zoals dat in Nederland via de stichting LIRA al jaren gebeurt. Waarom neemt Vlaanderen daar geen voorbeeld aan?

8) Met het aanvragen van een registratie om voor leensubsidie in aanmerking te komen, tenslotte, lopen auteurs het gevaar dat ze impliciet afstand doen van hun leenrecht. Dit vinden we onaanvaardbaar.

We verzoeken de heer minister van Cultuur met klem tegemoet te komen aan deze bezwaren, opdat de leensubsidie inderdaad een recht wordt dat onverkort aan alle auteurs geeft wat hen toekomt, en hen niet vernedert tot lastige bedelaars om een gunst die stilaan het karakter krijgt van een gril.


Ondertekend door:

Ludo Abicht, Frank Adam, Manu Adriaens, Frank Albers, Marijke Arijs, Benno Barnard, Marc de Bel, J.M.H. Berckmans, Annemie Berebrouckx, Leen van den Berg, H.C. ten Berge, Inge Bergh, Suzanne Binnemans, Jef Blancke, Lut de Block, Dirk Blockeel, Ann De Bode, Jeanne Boden, Bruno Boen, Frans Boenders, Kurt De Boodt, Mario Boon, Stefan Boonen, Johan de Boose, Jan Bosschaert, Nicole Boumaâza, Jos Brabants, Stefaan van den Bremt, Stefan Brijs, Magda Brijssinck, F.A. Brocatus, Stefan van den Broeck, Walter van den Broeck, Jan Brokken, Jeroen Brouwers, Tsead Bruinja, Geert Buelens, Herman Van Campenhout, An Candaele, Ross Cappaert, Johan van Cauwenberge, Wim Chielens, Carll Cneut, Bernard de Coen, Erika Cotteleer, Geertrui Daem, Guy Daniëls, Job Degenaar, Gert Degrande, Leo de Haes, Bea De Koster, Paul Demets, Jaklien Demuynck, Bart Demyttenaere, Gerda Dendooven, Frans Denissen, Joris Denoo, Veerle Derave, Luc Descamps, Bart Desmyter, Steven Dhondt, Hilde Dillen, Dirk Dobbeleers, Wally de Doncker, Bart FM Droog, Serge van Duijnhoven, Steven Dupré, Gaston Durnez, Bettie Elias, Noëlla Elpers, Luc Vander Elst, Ludo Enckels, Gerda van Erkel, Kester Freriks, Walter Gansemans, Pieter Gaudesaboos, Wim Geysen, Jan Gielkens, Karin Giphart, Tim Gladdines, Ingrid Godon, Luuk Gruwez, Christina Guirlande, Karel ten Haaf, Ina Hallemans, Luc Hanegreefs, Wil Hansen, Miriam Van hee, Sylvia Vanden Heede, Katrien Van Hecke, Frank Hellemans, Rudi Hermans, Guido van Heulendonk, Wil Heuts, Gil vander Heyden, Peter Holvoet-Hanssen, Lieve Hoet, Philip Hoorne, Leen Huet, Jooris van Hulle, Mark Insingel, Geert van Istendael, Paul Jacobs, Adriaan Jaeggi, Jeroen Janssen, Gerrit Janssens, Piet Joostens, Hilde Keteleer, Mensje van Keulen, Lisette Keustermans, Diane De Keyzer, Jan De Kinder, Geert De Kockere, Saskia de Koster, Marc Kregting, Paul Kustermans, Stefaan Van Laere, Sascha Van Laeken, Patricia De Landtsheer, Jan Lauwereyns, Patrick Lateur, Joke van Leeuwen, Bart Lefebure, Geert Lernout, Marijke Libert, Jan Van Lierde, Tinne van Litsenborg, Lómë, Peer De Maeyer, Christine Mässer, Mark Meekers, Marijke Meersman, Bart Meuleman, Brigitte Minne, Sine Van Mol, An Moorthamer, Erwin Mortier, Jean-Paul Mulders, Anne Marie Musschoot, Dirk Musschoot, Tom Naegels, David Nolens, Nelleke Noordervliet, Joris Note, Roger Nupie, Christine Otten, Diana Ozon, Monika van Paemel, Didi de Paris, Joseph Pearce, Koen Peeters, Pierre Platteau, Bart Plouvier, Frank Pollet, Jan Posman, Guy Posson, Anne Provoost, Magda Ria Rapoye, Brigitte Raskin, Marc Reugebrink, David Van Reybrouck, Martina de Ridder, Paul Rigolle, Herman Rohaert, Sam van Rooy, Rudi Rotthier, Anne Rutyne, Suze Sanders, Roger Schoemans, Elisabeth Schollaert, Willy Schuyesmans, Katrien Seynaeve, Jan Simoen, Aleksandr Skorobogatov, Erik de Smedt, Manon Smits, Albertina Soepboer, Walter A.P. Soethoudt, Patrik Somers, Willy Spillebeen, Erik Spinoy, Jan Roelof van der Spoel, Ina Stabergh, Lucienne Stassaert, Koen Stassijns, Richard Steegmans, Marita de Sterck, Peter Theunynck, Leo Timmers, Mark van Tongele, Joris Tulkens, Isabelle Vandenabeele, Johan Vandenbroucke, Hilde Vandermeeren, Johan Vandevelde, Rose Vandewalle, Katrien Vandewoude, Willy Vandoorselaer, Kamiel Vanhole, Raf Vantuykom, Christophe Vekeman, Dirk Verbruggen, Kathleen Vereecken, Dimitri Verhulst, Karel Verleyen, Moniek Vermeulen, Eriek Verpale, Klaas Verplancke, Paul Verrept, Katrien Vervaele, Karl Vissers, Erik Vlaminck, Michaël Volkaerts, Rosemarie de Vos, Kaat Vrancken, Wim Vromant, Kristiaan De Wachter, Frie Welvaert, L.H. Wiener, Nachoem Wijnberg, Georges Wildemeersch, Paul de Wispelaere, Gerti Wouters, Anne Wyckmans en Jan Wyn.