Dossier Dichter des Vaderlands-
      verkiezing 2009 - Driek van Wissen

Driek van Wissen zag zich in de aanloop naar de Dichter des Vaderlandsverkiezingen geconfronteerd met besluiten van Poetry International, het NRC Handelsblad, de Koninklijke Bibliotheek, de NPS en de Poëzieclub, waar hij fel tegen was. Onderstaande de mails die hij aan deze organisaties verzond. Helaas hebben deze organisaties (nog) geen toestemming verleend hun deel van de correspondentie te publiceren.

07-07-2008: E-mail aan Poetry International en de Koninklijke Bibliotheek
15-07-2008: Bas Kwakman antwoordt namens alle organisaties
16-07-2008: Respons van Van Wissen

Beste Bas,

Het is wat te veel gevraagd om je hartelijk te bedanken voor de tijdige informatie ("eerst licht ik jou graag in"), want de verstrekte informatie is helemaal niet tijdig: twee dagen van tevoren had ik reeds een gewiekste journalist van het Dagblad van het Noorden aan de lijn die al van de hoed en de rand wist. Sterker nog, als de 4 organisatoren (NPS, KB, NRC en Poetry) van de verkiezing van een nieuwe Dichter des Vaderlands het eventueel nodig vinden deze verkiezing enigermate te stroomlijnen, dan was het niet meer dan normaal, ja zelfs fatsoenlijk, geweest om daar vanaf het begin de huidige Dichter des Vaderlands (en wellicht ook Gerrit Komrij) bij te betrekken en zo te profiteren van mijn (onze) inzichten en ervaringen. Maar blijkbaar zijn er al in het geniep allerlei plannetjes uitgebroed, mede door de Poëzieclub (hé, wat doet die Poëzieclub er opeens bij?).

Ik heb, naar je inmiddels wel vernomen zult hebben, reeds een eerste reactie gegeven aan de journalist van het Dagblad van het Noorden, maar het kan geen kwaad deze reactie aan het adres van jou en de jouwen te herhalen en te verfijnen. Ik keur de plannen ten zeerste af. Van vrije en eerlijke verkiezingen zal immers helemaal geen sprake meer zijn, alles wordt gedirigeerd, naar mijn donkerbruine vermoeden vooral door Poetry.

Een tamelijk willekeurig gezelschap (waarin dus opeens ook de Poëzieclub een plaatsje heeft gekregen) benoemt eigenmachtig een commissie met een twijfelachtige samenstelling (waar zijn de vertegenwoordigers van de KB en de NPS? wie is die medewerker van de NRC? uit welke hoek komen in hemelsnaam die dichter, die literatuurwetenschapper en poëzieliefhebber (sic!)?), deze commissie moet dan een profiel (haha!) opstellen van de nieuwe Dichter des Vaderlands en mag dan aan de hand van dat profiel 3 uiteenlopende dichters nomineren, op zichzelf een contradictio in terminis (een duidelijk profiel beperkt juist in hoge mate de keuze).

Nee, het democratisch gehalte van dit soort verkiezingen zal mijns inziens nog minder zijn dan van allerlei burgemeestersreferenda van de afgelopen tijd.

Ik had mij juist verheugd op een levendige verkiezingsstrijd in het najaar, waarbij een flink aantal gegadigden voor de mooie titel zich in persoon en werk aan het volk gepresenteerd zouden kunnen hebben, hetgeen de (belangstelling voor) de poëzie ongetwijfeld ten goede zou zijn gekomen, maar deze hoop wordt nu vakkundig de grond ingeboord.

Ik moet ook zeggen dat ik de volledig andere aanpak om een nieuwe Dichter des Vaderlands op de troon te helpen als een directe diskwalificatie van mijn persoon en vooral van mijn werk beschouw. Zo rond de verkiezingen van vier jaar geleden is er een interessante discussie geweest over functie van de poëzie in het algemeen en die van de Dichter des Vaderlands in het bijzonder, waarbij er ook sprake was van een zekere richtingenstrijd. En uiteindelijk hebben toen de meeste kiezers een keuze ten gunste van mij en mijn opvattingen gemaakt (al is gezien het tamelijke beperkte aantal uitgebrachte stemmen de uitslag enigermate relatief).

Maar ik vermoed dat toen meteen al bij sommige tegenstanders de opvatting heeft postgevat: dit was één keer en nooit meer. We moeten koste wat kost voorkomen dat over 4 jaar weer iemand wordt verkozen met een soortgelijk profiel als laat ons zeggen Driek van Wissen. Een enkeling heeft deze opvatting ook schriftelijk onder woorden gebracht.

Wel, ik moet zeggen: met de nieuwe opzet is aan alle voorwaarden voldaan. Ik weet waar mijn opponenten zitten, ik heb duidelijke vermoedens over de geaardheid van de aanstaande dichter, literatuurwetenschapper en poëzieliefhebber (sic!), ik kan je het te ontwerpen profiel zo op een briefje geven en het kost me geen moeite nu reeds de namen te raden van het edele drietal dichters dat straks genomineerd wordt.

En één ding is zeker: bij de aanstaande procedure had ik als toegankelijke, vormvaste en soms luchthartige dienaar van de Muze geen enkele kans gehad. En mijn dichterlijke soortgenoten ook niet. Maar ja, dat is kennelijk nu juist de bedoeling. Maar anderzijds zou ik het zo ook niet gewild hebben. In ieder geval niet als jouw uitspraken in het Dagblad van het Noorden van 4 juli jl. kloppen, dat Poetry c.s. de Dichter des Vaderlands ook meer richting en ondersteuning wil geven.

Of het al niet erg genoeg is met zo'n verkapte benoeming: richting en ondersteuning zijn naar mijn idee gewoon andere woorden voor controle en betutteling. Een Dichter des Vaderlands moet naar eigen inzicht en in vrijheid te werk kunnen gaan; zo heb ook ik vier jaar kunnen gedijen en heb ik mij sterk kunnen maken om de belangstelling voor de poëzie ook te bevorderen bij een veel breder publiek dan alleen maar het elitaire beperkte kringetje dat er toch al dol op is en dat zich vaak graag wil afzetten tegen het gewone volk dat er toch weinig van snapt.

Ik houd dus ook in deze zin vast aan de dichterlijke vrijheid. En natuurlijk ook in die zin dat ik (net als in het Dagblad van het Noorden) de vrijheid neem om mij publiekelijk te verzetten tegen de schijnverkiezing van de eerste Poetrydichter des Vaderlands. Met vriendelijke groet,

Driek van Wissen

----- Original Message -----
From: Driek van Wissen
To: Bas Kwakman
Cc: Paul van Capelleveen [KB]; Raymond van den Boogaard [NRC]; Arjen Fortuin [NRC]; Dirk Jan Roeleven [NPS]; Jan-Willem Anker [Poetry]; Jan Kok [NPS]; M de Jong [PCM-uitgevers]; Sacha van der Aa [Poetry]; Reinder Storm [?]; Xandra Nibbeling [Poetry]; Gelly Talsma [Poëzieclub]
Sent: Wednesday, July 16, 2008 10:43 AM
Subject: Re: De nieuwe Dichter des Vaderlands

Beste Bas,

Ondanks het feit dat de kaarten kennelijk geschud zijn wil ik toch nog op een aantal opmerkingen in je laatste mail te reageren:

* Het is mij bekend dat De Poëzieclub is opgericht door Gerrit Komrij, maar niet dat een van de doelstellingen daarbij was om een actieve rol te spelen bij de verkiezing van de Dichter des Vaderlands. Ik heb daar vier jaar geleden ook niets van gemerkt en in geen enkel pers- of nieuwsbericht voor, tijdens of na de verkiezing in 2005 is hier melding van gemaakt. Steeds was er alleen sprake van 4 organisatoren: NPS, KB, NRC en Poetry International.

* Dat van deze 4 organisatoren er in de commissie waar jij het over had in je vorige mail geen vertegenwoordigers meer zitten van de KB en de NPS doet mij op z'n minst twijfelen aan de zogenaamde "gezamenlijkheid". Het is volgens mij een eerste bewijs van de willekeurigheid van de samenstelling van de commissie. Net als het feit dat deze commissie vervolgens wordt uitgebreid met een dichter (?), een literatuurwetenschapper (?) en een poëzieliefhebber (haha!). Naast de reeds gesignaleerde willekeurigheid mijns inziens ook een nogal opzichtige poging om tot de uiteindelijk gewenste uitslag te komen.

* De term "getrapte verkiezingen" past hier absoluut niet. Mijn beste vriend, de dikke Van Dale, verstaat daar heel wat anders onder. Ik blijf erbij dat er sprake is van een schijnvertoning en dat het uiteindelijk veel eerder om een benoeming dan om een verkiezing gaat.

* Ik ben er wel benieuwd naar welke instantie de aanvraag om de Dichter des Vaderlands een soortement salaris ("financiële armslag") te geven heeft afgewezen en dat dan omdat men het niet eens was met een "brede" verkiezing. Een vreemde argumentatie - hebben jullie nooit geprotesteerd?

* Daarnaast ben ik echter van mening dat het allerminst nodig is een Dichter des Vaderlands een budget te geven. Mijn ervaring althans is dat iemand in die functie zich royaal kan bedruipen, mits hij/zij maar vaardig met de pen blijft en veel opdrachten aanneemt en hij/zij zich er ook niet voor schaamt zijn/haar dichterlijke stem bij allerlei (soms lucratieve) bijeenkomsten te laten horen.

* Dat een Dichter des Vaderlands een ambassadeur moet zijn voor alle Nederlandse poëzie ben ik van harte met je eens. Ik heb daar de afgelopen jaren enthousiast voor geijverd. Ik heb enerzijds een poging gedaan een breder publiek van de poëzie te interesseren dan alleen maar een select clubje doorgewinterde poëzieliefhebbers, maar anderzijds heb ik ook nooit een kwaad woord gezegd over welke stroming in de poëzie ook. Dit in tegenstelling tot sommige gemakzuchtige opponenten die alleen al door hun cliché-woordkeus (bijvoorbeeld "rijm(el)en" en "Sinterklaas") meenden de vormvaste poëzie afdoende te hebben gediskwalificeerd.

* Je preciserende toelichting dat de Dichter des Vaderlands ook internationaal een ambassadeur van de poëzie moet zijn klinkt mij een beetje als "berouw komt na de zonde". In de afgelopen vier jaar heb ik als Dichter des Vaderlands wat dit betreft immers geen enkele ondersteuning van Poetry International gehad, laat staan een of meer invitaties. Trouwens ook niet van andere organisaties die er over gaan. Mijn enige internationale contacten in deze periode (Iran, België, Mozambique) zijn tot stand gekomen door op zichzelf loffelijke initiatieven van de betreffende Nederlandse ambassades.

* De mededeling dat een rol van mij bij de opzet van de nieuwe "verkiezing" had gekund, maar dat jullie daar niet voor gekozen hebben, is een constatering, geen verklaring en al helemaal geen verontschuldiging. Het lijkt mij een gemiste kans. Het zou wellicht geleid kunnen hebben tot een wat acceptabeler opzet en een andere opstelling. Maar nu jullie mij een plaatsje langs de lijn hebben toebedacht, blijf ik maar rustig op dat plaatsje en ik zie wel wat er van komt.

Met vriendelijke groet,

Driek van Wissen

terug naar boven